Ninh Bình có 1.499 di tích lịch sử văn hóa, trong đó có 79 di tích được xếp hạng cấp quốc gia, 235 di tích xếp hạng cấp tỉnh. Ngoài ra, Ninh Bình có 75 làng nghề truyền thống. Nhiều làng nghề đã và đang được đưa vào khai thác phục vụ du lịch như làng nghề thêu ren Văn Lâm, chạm khắc đá Ninh Vân, gốm Gia Thủy, mỹ nghệ cói Kim Sơn, đồ gỗ Phúc Lộc, làng đá cảnh Bình Khang...
Khu du lịch Tam Cốc - Bích Động là khu danh thắng đẹp nổi tiếng của Ninh Bình được ví như “vịnh Hạ Long trên cạn” hay “Nam thiên đệ nhị động”, nằm trên địa phận các huyện Hoa Lư, huyện Nho Quan và Thị xã Tam Điệp. Nơi đây vẫn giữ được những nét nguyên sơ thiên tạo với nhiều hang động đá vôi đẹp và các di tích lịch sử văn hoá nổi tiếng như: Tam Cốc, đền Thái Vi, chùa Bích Động, thung Nắng, động Tiên, hang Bụt… Vào khoảng cuối tháng 5 và đầu tháng 6 là mùa lúa chín vàng ươm khắp khu vực Tam Cốc.
Cách bến đò tham quan Tam Cốc khoảng 2km là chùa Bích Động (có nghĩa là “động xanh”), là tên do tể tướng Nguyễn Nghiễm, thân phụ của đại thi hào Nguyễn Du đặt cho động năm 1773. Phía trước động là một nhánh sông Ngô Đồng uốn lượn bên sườn núi, bên kia sông là cánh đồng lúa. Đầu tháng 6 đến tháng 7 là mùa sen nở rộ khu vực chùa Bích Động.
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm tham quan Tam Cốc – Bích Động
Khu du lịch sinh thái Vườn chim Thung Nham thuộc huyện Hoa Lư, nằm trên đường từ bến đò Tam Cốc đến chùa Bích Động. Đây là một trong những điểm du lịch hội tụ các yếu tố văn hóa, tâm linh, cảnh quan và đa dạng sinh học.
Đến với Thung Nham, quý khách sẽ được tham quan cây đa di chuyển, cây duối nghìn năm, động Vái Giời, hang Bụt, động Tiên Cá, động Thủy Cung ...; thưởng thức trái cây miệt vườn hay du thuyền len lỏi trong những khu rừng ngập nước, khám phá cuộc sống hoang dã của các loài chim.
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm tham quan Vườn chim Thung Nham
Hang Múa nằm dưới chân núi Múa trong quần thể khu du lịch sinh thái thuộc địa phận thôn Khê Đầu Hạ, xã Ninh Xuân, Hoa Lư, Ninh Bình. Chỉ cách khách sạn Ninh Bình Hidden Charm khoảng 3km. Điểm đặc biệt của khu du lịch này là con đường dẫn lên đỉnh núi Múa được xây dựng mô phỏng theo kiến trúc Vạn Lý Trường Thành với gần 500 bậc thang đá. Từ đỉnh núi Múa, quý khách có thể chiêm ngưỡng toàn bộ cảnh đẹp của khu danh thắng nổi tiếng Tam Cốc với núi đá trùng điệp và ruộng lúa uốn lượn. Theo truyền thuyết, vua Trần khi về vùng Hoa Lư lập Am Thái Vi thường tới đây để nghe các mỹ nữ, cung tần múa hát. Vì vậy, nơi đây được đặt tên là Hang Múa. Đây là một trong những điểm được các du khách rất ưa thích và nơi được giới trẻ “check-in” nhiều nhất.
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm tham quan Hang Múa
Danh thắng Tràng An luôn hấp dẫn du khách bởi hệ thống núi đá vôi và các hang động tự nhiên. Quần thể gồm 50 động xuyên thủy nối liền 31 thung ngập nước như một trận đồ bát quái vừa kỳ ảo vừa biến hóa. Điều làm nên nét quyến rũ trong các hang là hệ thống nhũ đá tự nhiên cùng dòng nước mát lạnh, men theo những lối mòn hằn sâu trên vách hang, tạo thành những dòng chảy uốn lượn.
Tràng An còn là nơi có hệ sinh thái động thực vật đa dạng được ví như một “bảo tàng địa chất ngoài trời” với khoảng hơn 310 loại thực vật bậc cao, nhiều loại rêu tảo và nấm; 30 loài thú, hơn 50 loài chim, hàng chục loài bò sát, trong đó có một số loài thú quý hiếm như: sơn dương, chim phượng hoàng…
Ngoài ngồi thuyền tham quan thì trên mỗi chặng dừng, du khách còn có dịp tham quan các di tích văn hóa lịch sử đặc sắc như: đền Trình (phủ Đột) thờ hai vị tướng nhà Đinh; đền Trần được xây bằng đá xanh nguyên khối, trạm trổ hoa văn tinh xảo, thờ trung vương tướng Trần Quý Minh - viên tướng trấn ải Sơn Nam thời Hùng Vương thứ 18; Phủ Khống – nơi thờ 7 vị quan trung thần triều Đinh, gắn với truyền thuyết khi Vua Đinh Tiên Hoàng băng hà… Một trong những chặng thu hút khách là phim trường của bộ phim Kong: Đảo Đầu Lâu (Skull Island)
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm tham quan Tràng An
Thuộc địa phận huyện Gia Viễn và nằm ở cửa ngõ phía Tây khu di tích cố đô Hoa Lư, chùa Bái Đính có sự tổng hòa giữa linh thiêng, trầm mặc của Bái Đính cổ tự và sự nguy nga tráng lệ của Bái Đính tân tự. Đây là khu du lịch tâm linh của hầu hết các du khách thập phương.
Khu du lịch Bái Đính là một quần thể chùa lớn tọa lạc trên khuôn viên rộng 700 ha, bao gồm khu chùa cổ và khu chùa mới được biết đến với rất nhiều kỷ lục Châu Á và Việt Nam: tượng Phật Thích Ca bằng đồng dát vàng lớn nhất Châu Á, hành lang 500 vị La Hán dài nhất Châu Á, tượng Phật Di Lặc bằng đồng lớn nhất Việt Nam, đại hồng chung lớn nhất Việt Nam… Đặc biệt, đây còn là nơi lưu giữ ngọc xá lợi, bảo vật quý của Đức Phật.
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm tham quan chùa Bái Đính
Cố đô Hoa Lư là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá của nước Đại Cồ Việt, là kinh đô đầu tiên trong nền văn minh Đại Việt của dân tộc, của nền phong kiến Việt Nam. Kinh đô Hoa Lư thuộc địa phận huyện Hoa Lư, tồn tại 42 năm qua ba vương triều tiếp nối: Đinh - Tiền Lê - Lý (968 - 1010). Năm 1010, vua Lý Thái Tổ dời kinh đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) về Thăng Long (Hà Nội). Từ đó Hoa Lư trở thành cố đô.
Cho dù thời gian và sự thăng trầm của lịch sử, nhưng Kinh đô Hoa Lư vẫn còn lưu giữ những chứng tích lịch sử hào hùng: đó là những bức tường thành do thiên nhiên và con người tạo dựng; ngôi đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành cổ kính, uy nghiêm... Đây sẽ mãi là những dấu son lịch sử sáng ngời để người dân Việt Nam nói chung, người dân Ninh Bình nói riêng luôn trân trọng và tự hào.
Ra khỏi cổng phía Bắc của khu di tích khoảng 200m sẽ đến chùa Nhất Trụ. Là một ngôi chùa cổ từ thế kỷ X, chùa còn lưu giữ nhiều cổ vật gắn với lịch sử hình thành kinh đô Hoa Lư, trong đó nổi bật nhất là cây cột kinh Phật bằng đá trước sân chùa là một bảo vật quốc gia.
Tiếp tục qua khỏi chùa 50m là đền thờ công chúa Phất Kim, một trong các con gái của vua Đinh Tiên Hoàng. Tương truyền nơi đây trước kia là nền nhà của cung Vọng Nguyệt, nơi ở trước đây của công chúa Phất Kim. Phía trước sân có một cái giếng lớn được coi là nơi công chúa Phất Kim đã tự vẫn.
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm tham quan khu di tích cố đô Hoa Lư
Chỉ cách khu di tích cố đô Hoa Lư khoảng 300m, động Am Tiên – Tuyệt Tịnh Cốc đang trở thành điểm đến hấp dẫn bởi vẻ đẹp tựa “Tuyệt tình cốc” trong bộ phim kiếm hiệp nổi tiếng “Thần điêu đại hiệp”. Phần lớn khu vực động Am Tiên là thung lũng ngập nước, được bao bọc xung quanh bởi vách núi đá, không gian tĩnh mịch, tạo ra một thế giới riêng biệt. Nơi đây phong cảnh núi non sông nước hùng vĩ, hoang sơ. Dưới chân núi là hồ nước xanh ngắt, nhìn thấu rong rêu mà dân gian gọi là Ao Giải. Các loài tảo, sinh vật nước phát triển mạnh mẽ, càng làm khung cảnh thêm huyền bí và thơ mộng. Trong động nhiều nhũ đá mang tạo hình của mẹ thiên nhiên với những cây thóc, cây tiền, trái phật thủ, nụ hoa sen rủ xuống cùng những giọt nước.
Tương truyền, vào thế kỷ X, với địa thế hiểm trở nằm lưng chừng núi, xung quanh là đầm sâu, vực thẳm, vua Đinh Tiên Hoàng đã chọn khu vực này làm pháp trường xử án, động là nơi nuôi nhốt hổ báo, dưới chân núi là Ao Giải, vua cho nuôi cá sấu. Những người phạm trọng tội sẽ bị đưa vào động hoặc ném xuống ao để răn đe kẻ khác. Cũng chính tại nơi đây, thái hậu Dương Vân Nga xuất gia tu hành những năm tháng cuối đời. Đến thời nhà Lý, thiền sư Nguyễn Minh Không một lần đi ngang qua động thấy âm khí quá nặng, đã ngày đêm tụng kinh thuyết pháp và cải đặt tên là động Am Tiên. Tiếng kệ kinh của Phật pháp đã dần cảm hóa muông thú đồng thời hóa giải cho linh hồn của các tử tù, cũng từ đó nơi này trở nên thanh tịnh.
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm tham quan Động Am Tiên – Tuyệt Tịnh Cốc
Động Thiên Hà nằm trong dải núi Tướng với độ cao gần 200m là một phần của bức tường thành thiên nhiên vững chắc bao bọc, bảo vệ phía tây nam kinh đô Hoa Lư thế kỷ thứ X, gắn liền với những địa danh lịch sử, văn hoá như Bến thuyền Nhà Lê, Núi Phật Đầu Sơn, Thửa Ruộng Đấu Lính…
Từ bản Mường Thổ Hà, xã Sơn Hà, các bạn xuống thuyền trên dòng kênh nhỏ có chiều dài chừng 1 km xen giữa cánh đồng quê. Du khách tiếp tục bộ hành trên con đường đá dài 500m ven chân núi Tướng để tới cửa động. Động có chiều dài 700m bao gồm động khô dài 200m và động nước dài 500m. Những hình dáng do đá núi tạo ra được gọi tên như: đây là chú Cáo Lỗ đang chén mồi, kia là Voi phục, Hổ rình mồi, khỉ leo cây… cao hơn có khám thờ với hình ảnh Đức Phật, thầy Đường Tăng đang tụng kinh cầu an cho các đồ đệ… tất cả đều gợi trí tò mò, khám phá của du khách
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm tham quan Động Thiên Hà
Cách thành phố Ninh Bình 45km về phía Tây Bắc, Vườn quốc gia Cúc Phương là vườn quốc gia đầu tiên và khu bảo tồn thiên nhiên đầu tiên của Việt Nam. Vườn quốc gia này có hệ động thực vật phong phú đa dạng mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới. Nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao được phát hiện và bảo tồn tại đây. Đặc biệt, vào khoảng tháng 4 thì vườn quốc gia Cúc Phương thu hút du khách bởi mùa bướm đủ sắc màu.
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm du lịch vườn quốc gia Cúc Phương
Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ. Khu bảo tồn này nằm ở phía đông bắc huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Vân Long được đưa vào khai thác du lịch từ năm 1998 và hiện là một trọng điểm du lịch của Quốc gia Việt Nam, là nơi sở hữu 2 kỷ lục của Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam năm 2010 đó là: “Nơi có số lượng cá thể voọc mông trắng nhiều nhất” và “Nơi có bức tranh tự nhiên lớn nhất”. Năm 1999, nơi đây trở thành khu bảo tồn thiên nhiên, được ghi trong danh sách các khu bảo vệ đất ngập nước và danh mục hệ thống các khu rừng đặc dụng Việt Nam. Năm 2019, Vân Long vinh dự được công nhận là khu Ramsar thế giới thứ chín của Việt Nam.
Không chỉ là khu bảo tồn thiên nhiên, vùng đất ngập nước Vân Long còn là nơi có cảnh quan hấp dẫn. Vân Long được mệnh danh là “vịnh không sóng” vì khi đi trên thuyền trên đầm, du khách sẽ thấy mặt nước phẳng như một tấm gương khổng lồ. Bức tranh thuỷ mặc phản chiếu rõ từng nét tạc mạnh mẽ của những khối núi đá vôi mang hình dáng đúng với tên gọi như núi Mèo Cào, núi Mâm Xôi, núi Hòm Sách, núi Đá Bàn, núi Nghiên, núi Mồ Côi, núi Cô Tiên… Tuy nhiên, mặt nước ở đây nước không có màu xanh của biển, mà trong vắt hiện rõ nét những lớp rong rêu dưới đáy.
Xem thêm: Giá vé và Kinh nghiệm tham quan khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long
Nhà thờ chính tòa Phát Diệm (thường gọi là Nhà thờ đá Phát Diệm) là một quần thể nhà thờ Công giáo rộng khoảng 22 ha, nằm tại thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn. Đây là một công trình lớn, là nhà thờ chính tòa của giáo phận Phát Diệm rộng lớn ở phía bắc Việt Nam. Nhà thờ được xây dựng toàn bằng đá và gỗ. Nhà thờ Phát Diệm được khởi công vào năm 1875 và đến năm 1898 thì cơ bản hoàn thành. Nét độc đáo của công trình này ở chỗ: mặc dù là nhà thờ Công giáo nhưng được mô phỏng theo những nét kiến trúc đình chùa truyền thống của Việt Nam. Quần thể kiến trúc này được chủ trì xây dựng dần dần bởi linh mục Phêrô Trần Lục (còn gọi là cụ Sáu) – linh mục ở giáo phận Phát Diệm từ năm 1865) và các giáo dân Công giáo trong hơn 30 năm.
Xem thêm: Kinh nghiệm tham quan nhà thờ đá Phát Diệm
Đây là một đan viện của dòng Xitô, tọa lạc tại xã Phú Sơn, huyện Nho Quan, Ninh Bình. Cùng với nhà thờ đá Phát Diệm thì đan viện Châu Sơn được các du khách đánh giá là một trong các điểm nên tham quan khi đến Ninh Bình. Đan viện được xây dựng từ năm 1939 trong một khu vực yên tĩnh được bao quanh bởi rừng núi, cách nhà thờ Phát Diệm 65km và cách khách sạn Ninh Bình Hidden Charm khoảng 25km.
Nhà thờ trong đan viện được thiết kế theo kiểu Gothic với gạch đỏ không tô trát, mái vòm trắng cao 21m là đỉnh cao của nghệ thuật kiến trúc này. Khuôn viên của đan viện rất rộng và được trang trí các tiểu cảnh non bộ, tượng điêu khắc, quả trứng khổng lồ được làm từ đá…
Xem thêm: Kinh nghiệm tham quan Đan viện Thánh Mẫu Xitô Châu Sơn (hay Nhà thờ Châu Sơn)
Suối khoáng nóng Kênh Gà thuộc thôn Kênh Gà, xã Gia Thịnh, huyện Gia Viễn, cách thành phố Ninh Bình 25km về phía Tây Bắc. Đây là nguồn nước khoáng chứa nhiều muối Natriclorua, Canxi, Magiêclorua và muối Bicacbonat, nhiệt độ ổn định 530C, có tác dụng chữa bệnh, phục hồi sức khoẻ, kích thích tiêu hoá bằng phương pháp tắm ngâm kết hợp với vật lý trị liệu.
Suối khoáng nóng Kênh Gà nằm bên một làng quê Việt thuần hậu, ven dòng Hoàng Long thơ mộng đã tạo nên một điểm du lịch đồng quê độc đáo, một điểm nghỉ dưỡng cuối tuần lý thú cho du khách.
Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch suối khoáng nóng Kênh Gà